In België en Europa vormt dak- en thuisloosheid een grote maatschappelijke uitdaging. In juni 2021 ondertekende België de Verklaring van Lissabon. Hierdoor verbindt België zich ertoe om tegen 2030 dak- en thuisloosheid te beëindigen. De Verklaring stelt dat betrouwbare gegevens de basis dienen te vormen om gerichte structurele maatregelen te kunnen nemen. Daarom werden er voor het vijfde jaar op rij dak- en thuisloze personen geteld in drie Vlaamse regio’s. Op 18 oktober 2024 vonden tellingen plaats in de Stad Aalst, de 17 Westhoekgemeenten (referentieregio Westhoek) en 22 gemeenten rond Antwerpen (KINA).
In 2024 nam het interfederaal Steunpunt tot bestrijding van armoede de organisatie van de tellingen op zich, op vraag van de Vlaamse overheid die de tellingen financiert. De telling zelf gebeurt met de wetenschappelijke ondersteuning van LUCAS – KU Leuven. Regelmatige en uniforme tellingen in de verschillende regio’s helpen om vergelijkbare cijfers te verzamelen. Duidelijke cijfers, over de omvang van het fenomeen, het profiel van de doelgroep,… zijn nodig voor een efficiënt beleid dat dak- en thuisloosheid bestrijdt. We willen benadrukken dat deze tellingen enkel konden plaats vinden dankzij het politieke engagement en medewerking van de betrokken lokale besturen. Dak- en thuisloosheid is met name een complexe problematiek die vele facetten kent. Een problematiek die beïnvloed wordt door de lokale, maar vooral ook de regionale, federale, Europese en internationale context én beleid.
De globale cijfers in Vlaanderen en de Westhoek
In Vlaanderen zijn naar schatting 20.363 personen dak- en thuisloos: 14.068 volwassenen en 6.295 kinderen (30,9 %). Deze schatting is gebaseerd op de resultaten van alle tellingen die in de afgelopen 5 jaar (2020-2024) georganiseerd werden in niet minder dan 194 steden en gemeenten en met de hulp van talrijke meetellende organisaties.
Specifiek voor de Westhoek telden 46 verschillende organisaties dak- en thuisloze personen. In totaal werden 688 personen uit de Westhoek geteld die op 18 oktober dak- of thuisloos waren: 495 volwassenen en 193 kinderen.
Net zoals het Vlaams gemiddelde zijn ongeveer 40 % van de getelde personen vrouwen. Deze vrouwen verblijven verhoudingsgewijs vaker in tijdelijke opvang voor thuisloze personen en bij familie of vrienden. Ze zijn ook vaak minder lang dakloos dan mannen. De tellingen doorbreken het stereotiepe beeld en tonen aan dat ‘de’ dakloze persoon niet bestaat.
De grootste groep personen die dak- of thuisloos zijn, verblijven noodgedwongen bij vrienden of familie (152) of in een instelling (136). De derde grootste groep verbleef specifiek in een opvang voor dak- en thuisloze personen (84). Ook al verblijven ze niet op straat, toch is hun leefsituatie zeer onstabiel en worden ze uitgesloten van de woonmarkt. ‘Zichtbare dakloosheid’ vormt slechts het topje van de ijsberg. Het verblijven op straat (21 personen in de Westhoek), in de noodopvang of in een niet-conventionele ruimte zoals een tent, wagen, kraakpand, … (48 personen in de Westhoek) is echter wel een realiteit in Vlaanderen én ook in de Westhoek.
Regionaal Actieplan ter bestrijding van dak- en thuisloosheid
Voor de regio Westhoek beschikken we dankzij deze telling over een mooi rapport, een eerste nulmeting van dak- en thuislozen en hun profielkenmerken. Nu is het tijd om de cijfers en kenmerken verder uit te diepen en te komen tot een concreet antwoord op die uitdagingen. Hiervoor is ons bestaande bovenlokaal netwerk van belang evenals onze intersectorale kerngroep. In samenwerking met die intersectorale kerngroep en het ruime bovenlokaal netwerk zullen we een nieuwe Regiostrategie ter bestrijding van dak- en thuisloosheid uitwerken.
Ook de bevoegde ministers Depraetere en Gennez denken na over de opmaak van een Vlaams Actieplan Dak- en Thuisloosheid. Vanuit de intersectorale kerngroep op niveau van de Westhoek hopen we dat het belang van die regionale/bovenlokale netwerken meegenomen wordt in het Vlaamse verhaal en dat er ruimte zal zijn voor Vlaamse financiering voor de coördinatie van die bovenlokale/regionale netwerken. En wie weet kunnen we vanaf 2030 spreken van een Westhoek zonder dak- en thuisloosheid!
Wil je alle cijfers meer gedetailleerd?
Dan kan je HIER de infographic voor de Westhoek bekijken.
Alle rapporten over de tellingen voor Vlaanderen en de specifieke telregio’s vinden kan je terugvinden op de website van Steunpunt tot bestrijding van armoede, bestaansonzekerheid en sociale uitsluiting.
